Verhalen
en gebeurtenissen verteld en uitgebeeld door poppen biedt de mogelijkheid het
bereikbaar te maken aan een groot publiek. Door de eeuwen heen is dat altijd zo
geweest. Poppenspelen bestaan al duizenden jaren en werden gebruikt om oude
overleveringen en religieuze geschriften begrijpelijk te maken aan het publiek.
Poppen hadden een educatieve functie. Ze brachten levenslessen en religieuze
voorschriften aan de toeschouwers over.
Oermens als
poppenmens
Culturen
van poppenspelen bestaan overal op de wereld. De oudste bekende vorm ontstond
waarschijnlijk in India. Echter ook in andere delen van de wereld ontwikkelde
zich een poppencultuur. Rond de negende eeuw na Christus ontstonden Wayangpoppen
in Indonesië. Deze poppenfiguren speelden in schaduwspelen religieuze en
epische verhalen. Hopi-Indianen in Amerika hadden een poppencultuur, lang
voordat de Europeanen in hun gebied arriveerden.
Poppen als mens
Door
de pop op een mens te laten lijken, konden ze in deze vorm verhalen vertellen
en gebeurtenissen uitbeelden. Een effectieve bijdrage in de poppencultuur was
dat eenvoudige poppen marionetten werden met bewegende ledematen en
gezichtsuitdrukking. Mens als pop of pop als mens. Marionetten verschenen
waarschijnlijk voor het eerst in de vijfde eeuw voor Christus in Griekenland
Hopi-Mask - Wayangpop - Oude Marionetten
Immaterieel
Erfgoed
Wereldwijd
hebben drie verschillende poppenculturen de status van Immaterieel Erfgoed,
verleend door UNESCO. Naast de Javaanse Wayang en Japanse Bunraku staan de
Italiaanse Marionetten op deze lijst. Binnen Europa is de Italiaanse
Poppencultuur het bekendst. Op Sicilië ontstond deze cultuur onder invloed van
de Rooms-Katholieke moraliteitsspelen. Doel van deze opvoeringen was het
overbrengen van goed gedrag
Ridder Silezië - Bunraku Figuur
Poppen niet voor
kinderen
De
realisatie van de poppen waren stuk voor stuk resultaat van intensief handwerk en vaak
kwetsbaar. Volledige opera’s werden opgevoerd door poppen. De
marionettencultuur bereikte haar hoogtepunt in de achttiende eeuw. Marionetten
en poppen werden net zo belangrijk als acteurs. Er heerste een overtuiging dat
de menselijke acteur kon worden vervangen door poppen. In tegenstelling tot
acteurs konden poppen bijvoorbeeld zonder problemen religieuze kleding dragen.
Via de pop/marionet kon de poppenspeler gewaagde uitspraken doen. Goed
bespeelde poppen hadden geen tekortkomingen.
Pinokkio
In
de Italiaanse cultuur namen marionetten en poppen een belangrijke plaats in.
Colledi schreef van af 1883 de bekende verhalen over Pinokkio. De verhalen
waren een ode aan de Italiaanse cultuur en menigmaal opgevoerd in het
poppentheater. Het hield de traditionele gedachte over goed gedrag in stand.
Zijn verhalen maakten dat bereik- en herkenbaar aan kinderen en volwassenen.
In
de tijd van Pinokkio was de Europese poppencultuur al over haar hoogtepunt
heen. Poppen dolven het onderspit ten opzichte van acteurs. Pop en Marionet
verdwenen naar kermissen en verloren de status en glans van de oude
poppenopera’s.
Pinokkio - Italiaanse Pop - Pulcinella
Concurrentie
In
de twintigste eeuw kregen de poppentheaters concurrente van de nieuwe media
film, radio en later televisie. Vertoningen van poppenspelen leken achterhaald
in een tijd waarin filmbeelden, weliswaar in een geheel andere vorm, de kijkers
verhalen kon vertellen en beelden liet zien in velerlei variaties.
Toch
bleven de echte poppenspelers aan de slag. Eén van hen is Jim Henson. Hij was
vastbesloten marionetten- en poppenshows te maken voor een groot publiek. Hij
creëerde in de jaren zestig de Muppets, een samentrekking van de woorden
Marionetten en Puppets. Zijn ideaal was
met zijn Muppets een televisieprogramma te maken en de poppen te verbinden met
kinderen en volwassenen. Met zijn Muppet Show is hij daarin wonderwel geslaagd.
Poppencultuur
blijft in beweging
Ondanks
mindere jaren zijn poppen en marionetten nooit verdwenen. Zo bleken film en
televisie geen gevaarlijke concurrenten. Henson toont dit aan door zijn eigen
kunstvorm te mengen met massamedia. Zoals andere kunstvormen zich mee
veranderen in de ontwikkelingen en invloeden van de tijd, geldt dit eveneens
voor het poppentheater.
Poppenspelers
blijven bestaan en doorgaan. Er is nog altijd publiek voor deze geliefde
kunstvorm. Als de poppenspeler de poppen, objecten en figuren goed weet te
bespelen, verliest het poppenspel geen terrein aan moderner vermaak.
Informatiebron;
Isgeschiedenis.nl
For Sale grote collectie Postcards met Poppentheater
